Sanat tarihçisi Celal Arseven katı’ sanatını, Sanat Ansiklopedisi adlı eserinde çok güzel tanımlıyor, “Katı’ bir kâğıt veya deri üzerindeki yazı veya motifleri keskin bıçaklarla kesip çıkartarak, içi oyulmuş parçayı ve içinden çıkartılan parçayı ayrı ayrı başka bir kâğıt, deri veya cam üzerine yapıştırmak suretiyle meydana getirilen işler.” olarak tanımlıyor.
Katı’ sanatının kültürümüzde görülen ilk örnekleri 15. yüzyılın sonlarında, Osmanlı İmparatorluğu döneminde oluyor. Bu sanatın ilk çıkış yerinin Uzak Doğu, özellikle de Çin olmasına rağmen biz Türkler olarak söz konusu sanatı, kültürel birikimlerimizle bir araya getirip Çin, Arap, Fars ve Bizans etkileriyle sentezlemeyi ustalıkla başarıyoruz. Katı’ sanatı bir Osmanlı kültür sentezi hâline gelip Avrupa’ya da Osmanlı İmparatorluğu üzerinden yayılıyor. Tarihî süreçte sarayda çalışan katı’ sanatkârlarının yanı sıra saray dışında bu işi severek icra eden sanatkârlar ve Mevlevi dervişleri de bulunuyor. Bu kişiler çok değerli eserler bırakan ve söz konusu sanatı insanlara sevdiren sanatkârlar olarak karışımıza çıkıyor. Fatih Sultan Mehmet döneminde Efşancı Mehmet, Nişaburi Albümü’nde bulunan katı’ bahçe tasviri büyük bir ustalık ve zarafetle işlenmiştir. 16.yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman döneminde ise pek çok el yazması eserler katı’ sanatı ile süslenmiştir. Benli Ali Çelebi ve Abdülkerim Çelebi bilinen en önemli katı’ sanatçılarındandır. Ayrıca Mehmet bin Gazanfer, Bursalı Fahri, Mehmet Nakşi, Gazneli Mahmut, Vahdeti, Süleyman, Osman Rıfkı ve Mehmet Halazade diğer önemli katı’ sanatkârlarının arasında yer alıyor.
İLK AĞIZDAN
Handan Nisrin Şahin / Katı’ Sanatkârı
SÜHEYL ÜNVER KATI’ SANATINI ÜLKEMİZE YENİDEN KAZANDIRMIŞTIR
Çok uzun yıllar boyunca eşsiz eserlerin üretildiği katı’ sanatı, gelenekli kitap sanatlarımız arasında en az tanınan ve bilinenidir. Diğer gelenekli sanatlarımızda da olduğu gibi Ord. Prof. Dr. Süheyl Ünver katı’ sanatını ülkemize yeniden kazandırmıştır. Türkiye’ deki ve yurt dışındaki eserleri tespit etmiş, katı’ sanatını öğrenmiş ve öğretmiş, sanatın yeniden doğmasını sağlamıştır. Katı sanatının pek çok örneğini Avrupa’ ya taşınmış ve bu sanat oralarda da tanınmıştır. Günümüzde bu sanatı halkımızın tekrar tanıması ve ilgilenmesinin sağlanması görevi bizlere düşmektedir. Sergiler, bilgilendirme seminerleri yapılarak bu konuda katkı sağlanmalıdır.
Yorum Ekle