Güzel sanatlarla yakinen ilgilenen Sultan İkinci Abdülhamid’in kendisi de fotoğraf çekerdi. Vaktinin bir kısmını Yıldız Sarayı’nda kurdurduğu fotoğraf atölyesinde geçirirdi. Aynı zamanda iyi bir fizyonomist olan sultan, Harbiye’ye girecek öğrencileri fotoğraflarına bakarak seçerdi. Yine tahta çıkışının 25. yılında ilan edilecek genel af için bütün mahkûmların fotoğraflarını çektirmiş, aftan yararlandırılacak mahkûmlar fotoğraflarına bakılarak seçilmiştir.
HER RESİM BİR FİKİRDİR
“Her resim bir fikirdir. Bir resim yüzlerce sayfa ile ifade olunamayacak hissî ve siyasi manaları telkin eder. Onun için ben tahrirî münderecâttan (yazılı bilgilerden) ziyade, resimlerden istifade ederim.” Bunlar, devrini aşan bir şahsiyetin, Sultan İkinci Abdülhamid’in fotoğrafa verdiği önemi belirtmek için kurduğu cümlelerdir. Fotoğraf sanatıyla yakından ilgilenen sultan, devrin sınırlarını zorlamış; tuttuğu özel fotoğrafçılara memleketinin ve Amerika’dan Japonya’ya kadar diğer ülkelerin fotoğraflarını çektirmişti. Mümkün mertebe saraydan çıkmayan Sultan Abdülhamid çektirdiği fotoğraflarla ülkesindeki ve dünyada olan gelişmeleri takip ediyordu.
GEÇMİŞİ ANALİZ
Sultan İkinci Abdülhamid devrinde çeşitli fotoğrafçılara çektirilen “Yıldız Fotoğraf Albümleri”, 962 albüm ve 38 bin 599 fotoğrafı ihtiva etmektedir. Geçmişi analiz ve devrin koşullarının tahlili açısından oldukça önemli olan fotoğrafların orijinalleri Beyazıt’ta, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesinde, bir kopyaları da Yıldız’da İslam Konferansı Teşkilatı Tarih Sanat ve Kültür Araştırma Merkezinde (IRCICA) muhafaza ediliyor. Burada araştırmacı ve meraklılarının hizmetine de sunuluyor.
AZ KALSIN YAĞMALANACAKLARDI
Devletin en zor zamanlarında tahta geçen ve uzun yıllar Osmanlı tahtında kalarak çeşitli badireler atlatan sultan, 1909 yılında tahtan indirildi. Bu esnada Yıldız Sarayı da yağmalandı. Sultan İkinci Abdülhamid’in sarayda bulunan ve çok nadir, hatta kimisinin dünyada başka eşi olmayan kitaplardan oluşan devasa kütüphanesi de yağmacıların hedefindeki yerlerdendi. Sultanın kütüphane görevlisi Kalkandelenli Sabri Bey kapının önünde durarak, önce kendisini öldürmeleri gerektiğini söyleyince kütüphane, dolayısıyla Yıldız Fotoğraf Albümleri de yağmalanmaktan kurtulmuştu.
OSMANLI’DAN AMERİKA VE AVRUPA’YA
Kendisi için çalışan fotoğrafçılara ülkedeki olayların ve kurumların fotoğraflanması görevini veren Sultan İkinci Abdülhamid, donanma gemileri, askeri kuruluşlar, fabrikalar, mektepler, camiler, karakollar, hastaneler başta olmak üzere pek çok yapının ve eserin, çeşitli açılış ve merasimlerin fotoğraflarını çektirmişti. Ülkesinin Avrupa ve Amerika halkı nezdinde yanlış algılandığının farkında olan sultan, 1893 yılında ülkesinin propagandasını yapmak için çeşitli zamanlarda çekilmiş kurum, bina ve olay fotoğraflarından oluşan 51 albümü Amerika’daki National Library’ye, 47 tanesini ise İngiltere’de British Museum’a gönderdi.
SULTANIN FOTOĞRAFLARINI ZİYARET ETTİK
Beyazıt’ta İstanbul Üniversitesinin ana yerleşkesinin arka tarafında, ufak ama ismiyle müsemma bir kütüphane burası: Nadir Eserler Kütüphanesi. Mimar Kemalettin Bey tarafından 1913 yılında Medresetü’l- Kuzat, yani kadı medresesi olarak inşa edilmiş, Cumhuriyet devrinde ise kütüphaneye dönüştürülmüş. Sultan Abdülhamid Han’ın Yıldız Sarayı’nda bulunan şahsi kütüphanesindeki taş baskı, el yazması nadir kitaplar, haritalar, planlar başta olmak üzere pek çok nadir eser bu kütüphanede muhafaza ediliyor. Kütüphanenin heybetli demir kapısını aralayıp, küçük bir salondan ulaştığımız mermer merdivenlerle çıkıyoruz, binanın ikinci katına. Geçmişin tüm haşmeti karşımızda… Fotoğrafların tamamına yakını dijital ortama aktarılmış. Arama motorundan yapılan arama sayesinde fotoğraflara ulaşabiliyor, istediğiniz fotoğrafın dijitalini de alabiliyorsunuz.
ARŞİVDE NELER VAR?
Başta İkinci Abdülhamid devrinin en mukaddes icraatlarından biri olan Hicaz demiryolu olmak üzere, sultanın hükümdarlığı zamanında Osmanlı vatanında inşa olunan binaların, hayır eserlerinin, mukaddes beldelerin, Osmanlı şehirlerinin, gelen yabancı devlet adamları ve hükümdarların, sultanın katıldığı başta cuma selamlığı olmak üzere merasimlerin, devrin sokaklarının, caddelerinin ve meydanlarının fotoğraflarını bu gizli hazinede bulmak mümkün.
Yorum Ekle