Geçmişten günümüze kadar insanoğlu, olağanüstü çeşitliliği ve doğaya meydan okuyan kanat çırpışlarıyla kuşlardan etkilenmiştir. Binlerce yıldır kuşların göç güzergâhlarında bulunan Anadolu coğrafyası, doğaya kuşgözünden bakan “kuş gözlemciliği”ni de beraberinde getirmiştir. Bir anlamda kuş gözlemciliği, insanoğlu için doğanın gizemlerine aralanan kapı niteliğindedir. Kuş çeşitliliği bakımdan çok zengin olan Türkiye’nin barındırdığı kuş türlerinin sayısı Avrupa’nın tamamında var olan kuş türlerinden daha fazladır. Kuş gözlemi onları gözlemleyip, bilgi sahibi olmanın yanı sıra kuşların seslerini kayıt altına almak, fotoğraflarını çekmek ve de çizimlerini yapmak gibi farklı alanları da beraberinde sizlere sunar.
KUŞLARIN ROTALARI
Asırlardır göçmen kuşlar, karalar üzerinde büyük su kütlelerini en dar noktadan geçen rotaları izlerler. Kuşların belirlediği göç yolunda en kısa karasal bağlantı Türkiye’den geçer. Denizi geçmek zorunda olan göçmen kuşlar ise Boğaziçi, Çanakkale Boğazı gibi en dar noktaları tercih ederler. Yüksek dağlar üzerinde süzülürken de Arhavi ve Borçka-Artvin ve Belen-Hatay gibi daha alçak olan geçitleri kullanırlar.
GÖZLEM NASIL YAPILIR?
Herkesin kolayca yapabileceği bir spor olan kuş gözlemi için başlangıç aşamasında yakın çevrenizi gözlemlemeniz yeterli olacaktır. Serçeleri, güvercinleri ve İstanbul’un kadim bekçileri martıları gözlemlemeye başlayabilir, doğaya karşı kanat çırpışlarını inceleyebilirsiniz. Ağaçlık bir alana gittiğinizde ise dalların arasından ispinoz ve baştankaralar ile karşılaşabilirsiniz. Göl ve dere kenarlarında sizi sakarmekeler ve ördekler selamlayacaktır. Sonbaharda Marmara Denizi, Büyükçekmece, Küçükçekmece’de yoğunlaşan leylekleri gözlemlemeye başlayarak bu etkinliğe dâhil olabilirsiniz. Birçok aktivitede olduğu gibi kuş gözlemi sırasında da uyulması gereken bazı kurallar var. Bunların başında kuşları rahatsız etmemek gelir. Aynı zamanda onların yuva yaptıkları alanlara girilmemeli ve yumurtalarına zarar verilmemelidir.
NEREDE YAPILMALI?
* Marmara Bölgesi’nde: Meriç Havzası, İğneada Ormanları; Manyas, Uluabat ve İznik Gölleri.
* Karadeniz Bölgesi’nde: Kızılırmak Deltası, Kelkit Vadisi, Sarıkum Çölü; Doğu Karadeniz ve Ilgaz Dağları.
* Ege Bölgesi’nde: Gediz ve Büyük Menderes Deltaları; Marmara ve Bafa Gölleri.
* Akdeniz Bölgesi’nde: Seyhan, Ceyhan ve Göksu Deltaları; Amanos, Bolkar ve Beydağları; Tuzla Gölü, Yumurtalık Lagünü.
* İç Anadolu Bölgesi’nde: Tuz, Akşehir, Eber, Kula, Seyfe, Sultansazlığı ve Palas Gölleri.
* Doğu Anadolu Bölgesi’nde: Munzur Dağları; Bulanık ve Malazgirt Ovası ile Arın, Erçek ve Haçlı Gölleri.
* Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde: Güney Fırat Vadisi ve Birecik Bozkırları.
GÖZLEM İÇİN GEREKLİ MALZEMELER
Dürbün: Dürbünlerin üzerinde dürbünün gücünü belirten iki numara bulunmaktadır. Büyütme oranı arttıkça görüş açınız daralacağı için hareketli kuşlara dürbününüzü odaklamanız zorlaşacaktır. İyi bir kuş gözlemi için 8×40 dürbünler tercih edilebilir. Böylece gözlem sırasında hem yeterince yakını hem de uzağı görebilirsiniz. Ayrıca gözlem sırasında uzun süreli yürüyüşler yapacağınızı göz önünde tutarak taşıması kolay olanları tercih etmekte yarar var.
Saha teleskobu: Kuş gözlemcileri, tecrübelerini arttırdıkça daha fazla kuş türünü görmek için farklı alanları tercih ederler. Kuşlara yaklaşmanın daha güç olduğu sahalarda teleskoplar kullanılır. Zira teleskobun görüş mesafesi dürbüne göre 20 kat fazladır. Oküler, teleskoplarda gözün yaklaştığı yere verilen isimdir ve oküleri 20-60 zoomlama niteliği olanları seçmek, daha net görmenizi sağlayacaktır. Teleskobu daha rahat kullanmak için üçayak (tripot) almanızda fayda var.
Not defteri: Kuş gözlemciliğinin belki en önemli kısmı not almaktır. Gözlemin yapıldığı tarih, saat, alanın adı, hava durumu not edilmelidir. Sonrasında gözlem esnasında gözlemi yaptığınız kuşun türü, eğer bilmediğiniz bir tür ise özellikleri yazılmalıdır. Ayrıca kuş türlerinin bulunduğu bir rehber kitap almak yararlı olacaktır.
GÖÇMEN KUŞLARA DİNLENME TESİSİ
Sonbahar ve ilkbahar aylarında milyonlarca kuş İstanbul üzerinden geçerek göçlerini tamamlıyor. Bu nedenle göç dönemlerinde elektrik hatlarında arızalar meydana gelebiliyor. İstanbul’a elektrik dağıtan BEDAŞ, arızların önlemek ve kuşları korumak adına önemli bir projeyi hayata geçiriyor. Kurum, Kuş Dinlenme Platformu Projesi ile elektrik tellerinde dinlenen kuşların yaralanmasını önlemeyi hedefliyor.
Yorum Ekle