1 ÖNEMİ NEREDEN GELİYOR?
Neolitik, bir kent olmanın yanı sıra tarımın başlangıcı ve avcılık gibi önemli sosyal değişimlere tanıklık eden Çatalhöyük, Güney Anadolu platosunda yaklaşık 14 hektarlık bir alan üzerinde yer alıyor. Çatalhöyük ismini meydana getiren höyükler, Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrılıyor ve daha eski olan Doğu Höyüğü 18 Neolitik yerleşim katmanından oluşuyor. Söz konusu katmanlarda, sosyal örgütlenmeyi ve yerleşik hayata geçişi simgeleyen duvar resimleri, rölyefler, heykeller ve diğer sanatsal öğelere rastlamak mümkün. Batı Höyüğü ise MÖ 6 bin 200 ve 5 bin 200 yılları arasına tarihlenen Kalkolitik Döneme ait kültürel özellikler gösteriyor.
2 TARİHSEL SERÜVENİ NEDİR?
Çatalhöyük’teki topluluk, yaklaşık olarak MÖ 7 bin 100’de yerleşik hayata geçmeye başladığında evcilleştirilmiş ya da henüz yeni evcilleştirdikleri bitkileri ekiyordu. Yerleşmeler ise birbirine bitişik ama duvarları ayrı evlerden oluşuyor. Höyük, 1958’de James Mellaart David French ve arkadaşları tarafından bulunduktan sonra 1961 yılında kazılmaya başlanmış. 1993 yılında kazılara başlayan İngiliz Prof. Ian Hodder, bu kazıları devam ettirerek buluntuları geniş çaplı olarak kamuoyuna duyurmasıyla beraber Çatalhöyük artık dünya çapında tanınıyor. Çatalhöyük, 2012 yılında ise UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yerini aldı.
3 ADI NEREDEN GELİYOR?
Çatalhöyük adı, höyüğün farklı yükseltili iki tepesinin çatal şekline benzemesinden geliyor.
4 DİĞER NEOLİTİK YERLEŞİMLERDEN FARKI NE?
Her yerleşmenin kuruluş, gelişme ve çöküş aşaması olduğunu hepimiz biliyoruz. Çatalhöyük’ün, bir köy yerleşmesini aşıp kentleşme evresini yaşamakta olması onu farklı kılan bir özelliği.
5 EVLERİN YAPIM AŞAMASINDA NELER VAR?
Çatalhöyük evlerinin tamamı güneşte kurutulmuş çamur ve saman karışımı dörtgen kerpiçten, kamış ve ağaç direk ve sıva kullanılarak yapılmış
6 EVLERİN PLANI NASIL?
Çatalhöyük’te yer alan evler genelde iki oda, depo, kiler ve mutfaktan oluşuyor. Tüm evlerin planları benzer. Ayrıca ev pencerelerinin olmaması, onları farklı kılan bir diğer özellik. Binaların iç yüzeylerinde sıva ve geometrik desenlerinin olması ise insanların yaşam alanlarını güzelleştirmeye verdikleri önemi vurguluyor. Giriş çıkışlar tavandan açılan deliklerle sağlanmış. Bu bitişik düzen, aynı zamanda yerleşim alanında sokak kavramının oluşmamasına neden olmuş.
7 EVLERİN DUVARLARINDA SIKÇA YER ALAN BOĞA FİGÜRÜNÜN ANLAMI NEDİR?
Boğa figürünün o dönemde dinî bir anlam taşıması bu figüre sık sık rastlamamıza neden oluyor. Hatta öyle ki gerçek boğa kafası bile duvarlarda süs eşyası olarak kullanılmış.
8 ÇATALHÖYÜK’TEKİ KAZILARDAN BUGÜNE KADAR NELER ÇIKARILDI?
Bugüne dek ören yerinde çanak-çömlek, seramikler, toprak kaplar, çakmak taşı, obsidyen malzemeden yapılmış silah uçları ve aynalar, taş ve kilden baskı kalıpları ile kemik ev araçlarına rastlandı.
BİR KAZI HİKÂYESİ
Çatalhöyük ile ilgili çalışmalar sürdükçe yeni kalıntılar bulunmaya devam ediyor ve sergilenecek yeni malzemeler ortaya çıkıyor. Dünyanın en eski topluluklarından birinin sergilenip korunmaya değecek unsurlar barındırdığı aşikâr. İşte bu doğrultuda Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi (ANAMED), Çatalhöyük’le ilgili bir sergiye ev sahipliği yapıyor. Bir Kazı Hikâyesi: Çatalhöyük adı verilen sergi, Çatalhöyük kazılarının başlamasının 25. kazı yıl dönümü için de bir kutlama niteliğinde.
Çatalhöyük’te yürütülen bilimsel çalışmalar, üç boyutlu modellemeyle buluntuları yeniden canlandırması, kazı alanlarının lazer taraması ve VR (sanal gerçeklik) yöntemiyle Çatalhöyük binaları somut olarak gözler önüne serilebilme imkânı buluyor. Bu yöntem ziyaretçilerin Çatalhöyük’ü deneyimleyebilmesi, Çatalhöyük hakkında bir fikir edinilebilmesi adına kolaylık sağlıyor. Prof. Ian Hodder danışmanlığında geliştirilen serginin içeriği Duygu Tarkan küratörlüğünde Çatalhöyük araştırmacılarının katkılarıyla hazırlandı.
Sergi, dünyanın en eski topluluklarından birinin avcı toplayıcılıktan tarım toplumuna geçiş sürecine ve sosyoekonomik organizasyonuna ışık tutmak için yürütülen araştırmaları inceleme fırsatı sunuyor. Çatalhöyük, arkeolojik kazıları ve bilinmeyen yönleri ile 25 Ekim’e kadar Beyoğlu, ANAMED’de ziyaretçisiyle buluşacak. Ücretsiz olarak gezilebilecek sergi ile ilgili bilgi için: anamed.ku.edu.tr
Yorum Ekle